Grey Line amatör’ün kötü gün dostudur..!
“Gray Line” veya “Grey Line” (yayılımı) propagation’u bir tür hava dalgası (skywave propagation) yayılımıdır.
GriHat, DX yani 3.000Km’den uzaklar ile QSO yapmak isteyen amatörler’in bilmesi gereken, ancak pek’te bilinirliği olmayan
ama en uygun uzak mesafe QSO zamanlarına işaret eder.
Bunun için en uygun zamanlama:
DX yapacak istasyonun bulunduğu yerde zamanın tam akşam vakti gibi, havanın akşamdan geceye dönüştüğü saatlerde olması gerekmektedir.
Ulaşmak istediği DX istasyonu içinde zamanın sabah vakti, ama tam gün doğumu kızıllığında ve gecenin gidip gündüz’ün görünmeye başladığı anlarda olması en uygun zamanlamayı verecektir.
İşte yukarı da tarif ettiğim sürelere GreyLine vakti denir ve süresi çok kısadır. Yaklaşık 30dk gibi bir süreden oluşur.
Bu süre zarfında sizin bulunduğunuz yerde artık akşamdan çıkılmış, geceye geçilmiş ve karşı istasyonun olduğu yerde de artık gün iyice doğmuştur.
Bu olduğunda da GreyLine hattından artık çıktınız demektir.!
Bazı arkadaşlarımız anten testlerinde bana diyor ki, “yahu antenim öyle güzel ki, ABD ve Japonya hatta Avustralya ile QSO’lar yapabiliyorum””
Fakat bilmediği şey, tamda anlattığım şeyden ibaret. Yapılan QSO’lar incelendiğinde tam Grey Line saatlerinde tx rx yapılmış olduğu net olarak görülecektir.
Bu olguyu bilmeyen arkadaşlarımız Grey Line saatlerine denk gelecek zamanlarda kendilerince bir reflex geliştirerek, ABD QSO’ları yapabilmek için Gece yarılarını bekler.
Ancak Neden ben yerel saat ile gece yarılarına denk gelen zamanlarda bu uzak istasyonlar ile görüşebiliyorum da, daha farklı saatlerde oraları hiç duyamıyorum bile demez?
Cevabı çok basit: Grey Line saatinde anten yerine Korniş taksanız ve onda swr nizi de tutturmuş vaziyette 100w tx yapsanız, sizi grey line hattında olan 15-17.000Km
mesafelerde ki çoğu istasyon yine duyacaktır. Bu zamanlar’ın bu şekilde bir güzelliği vardır.
Dolayısı ile uzak mesafe QSO’lar yapmak isteyenler özellikle bu saatleri kovalamalı ve FT8, JT65, CW gibi mode’ları kısalıklarından ötürü tercih etmelidir.
Öyle ya, topu temeli her şey en fazla yarım saat ila 45dk içinde bitip geçecek. Kaçırırsan yarın ki bu vakti beklemeye geçecek ve vakit kaybedeceksin.
Peki bu Grey Line denen, daha Türkçesi “”Gri HAT”” içinde ki 30dk’da ne oluyor da, hayal bile edemeyeceğim mesafelerde ki istasyonları kısa süreliğine de olsa hem duyabilir,
hemde duyurabilir oluyorum?
Kısaca:
Ionosphere Tabakaları içinde “D” ve “E” katmanlarından, bize en yakını “D” olan katmanın, sadece Gün ışığında var olabilmesidir.
Dolayısı ile yukarı da verdiğim Grey Line zamanlarına dikkat ederseniz, bir tarafta sabah oluyorken diğer tarafta da akşam olma koşulunu yazmıştım.
Yani Türkçesi: bir tarafta “D” tabakası kayboluyorken (biz tx yapıyoruz) diğer tarafta “D” tabakası henüz oluşuyorken de (karşı istasyon rx tx yapıyor).
“D” tabakası için bu oluşum veya yok oluş 30-45dk kadar sürüyor ve bu süre zarfında biz tx yaptığımızda daha alçakta olan “D” tabakasını değilde “daha yüksekte olan “E” tabakasını
kullanmış oluyoruz. Gönderdiğimiz radyo dalgaları “D”ye göre çok daha yükseklerde olan “E” tabakasına çarparak ve daha düşük açılar kullanarak yansıdığından daha uzaklar bizi duyabiliyor.
Kısacası GreyLine hattı çizgisi hangi ülke üzerindeyse rahat rahat görüşebilir ve öyle mükemmel antenlere de ihtiyaç duymayız. ((Yeter ki bizde gece olsun.. Olsun ki “D” tabakasına hiç çarpmamış olalım.))
Tabi antenler mükemmel olursa daha hoş olur ama basit bir Vertical anten, Longwire anten, 1:9 UNUN vb. antenler kullanırken çokta şeeetmemek lazım 🙂
—————————————————
Peki nedir bu İyonosfer katmanları:
“D Tabakası” D katmanı:
D katmanı iyonosfer katmanlarının en düşük katmanıdır. 60 ila 90 km’lik yüksekliklerde bulunur. Güneş ışınlarının alındığı gün boyunca bulunur.
Bununla birlikte, bu yükseklikte havanın yoğunluğu, iyonların ve elektronların nispeten çabucak birleşmelerine yardımcı olur..
Gün batımından sonra elektron seviyeleri düşer ve katman hızla kaybolur.
Bu tabaka tipik olarak X ışını ve kozmik ışın iyonlaşması sonucunda üretilir.
Ayrıca Bu katman, içinden geçen sinyalleri (özellikle gündüz 80m ve 160m bandlarında) zayıflatma eğilimi taşır.
“E tabakası” E katmanı:
D katmanının ötesinde bir sonraki katmana E katmanı adı verilir. Bu, 100 ila 125 km arasında bir yükseklikte bulunur.
Yüksekliği ve havanın yoğunluğu göz önüne alındığında, elektronlar ve pozitif iyonlar nispeten çabucak birleşmektedir.
Bu, havanın daha az yoğun olduğu yerdeki F katmanlarınınkinin yaklaşık dört katı oranında gerçekleşir.
Katmandaki yükseklik, güneşin durumu ve enlem dahil olmak üzere bazı faktörlere bağlıdır.
F tabakası:
F katmanı, uzun mesafe HF iletişimi için en önemli bölgedir. Gün boyunca iki ayrı tabakaya bölünür.
Bunlara F1 ve F2 katmanları denir.
F1 katmanı ikisinin en alt katmanıdır. Gece bu iki kat birleşerek F tabakası denilen bir kat oluşur..
Katmanların yükseklikleri günün saatine, mevsime ve güneşin durumuna göre oldukça değişir.
Tipik olarak yaz mevsiminde F1 tabaka yaklaşık 400 km ya da daha yüksek bir seviyede ve F2 tabakasıda 300 km civarında olabilir.
Kışın bu rakamlar yaklaşık 300 km ve 200 km’ye düşebilir. Gece F katmanı genellikle 250-300 km civarındadır.
D ve E tabakaları gibi, iyonlaşma seviyesi geceleri azalır, ancak hava yoğunluğunun çok daha düşük olduğu göz önüne alındığında,
iyonlar ve elektronlar çok daha yavaş birleşir ve F katmanı çok daha az bozunur. Böylece iletişimi destekleyebilir.
Ancak iyonlaşma seviyelerinin azalması nedeniyle değişiklikler yaşanmaktadır. F tabakalarının yükseklik rakamları,
alt tabakalar için olanlardan daha değişkendir. Günün saatine, mevsimine ve güneşin durumuna göre değişirler.
İyonosferin bu bölgesindeki iyonizasyonun çoğu UV ultraviyole ışıktan ve çok kısa dalga boylu kısımlardan kaynaklanmaktadır.
———————
Daha evvel ki yıllarda da bu günlerin geleceğini ve Propagation koşullarının Solar Aktivitelere bağlı olarak 2023 lü yıllara kadar
çok kötü olacağını, sadece GreyLine’lara kalacağımızı belirttiğim yazılarım face ve blog sayfamda halen durmakta. İşte o günler geldi çattı.
O zamanlardan bugünleri yazarken pek çok kişi “amma uyduruyorsun” gibi tuhaf tenkitlerde bulunmuşlardı. Halbuki NASA’nın sayfasından dahi Solar activite, Sun Spot vb. kolayca takip edilebilirken.
Neyse, ek’te bol miktarda açıklamalı resim ve şematik anlatımlarda veriyorum ki, okumayı sevmeyen hiç olmazsa resimlerden anlayabilsin.
Ayrıca blog sayfamda da konu ile alakalı bir kaç şeyi vermiştim uzun zaman evvel.
https://ta4lyl.wordpress.com/2017/08/24/ionosphere-katmanlarindan-sporadik-e-es-nedir/
Paylaşım yapacak dostlarımıza şimdiden teşekkür ederim.
inşaAllah pek çok amatör arkadaşımızı da daha bilinçli DX kovalarken görebiliriz.
Saygılarımla
TA4LYL Yiğit (Adam)
HAMR Amateur Radio 